Këshillimi për Punësim

Asistenca në zhvillimin e aftësive për të kërkuar punë, ndihmon të papunësuarin dhe punëkërkuesin në përpjekjet e tij për të gjetur punë. Ndihma në kërkm të punës përbëhët nga:

1. zhvillimi i teknikave për kërkim të punës,
2. zhvillimi i aftësive të rrjetizimit, si dhe
3. zhvillimi i aftësive për aplikim për punë si: plotësimi i një aplikacioni për punë (shkrimi i një CV-je) dhe ngritja e aftësive verbale të komunikimit me punëdhënësin gjatë intervistimit.

Ndihma në kërkim të punës është një shërbim thelbësor i punësimit. Për këtë arsye, këshilltari/ja duhet të ofrojë klientin me këshilla dhe udhëzime se ku mund t’i gjej konkurset për punë, si të filloj ta kontaktoj punëdhënësin dhe si të realizoj një intervistë për punë. Këshilltari/ja duhet të përshtat mbështetjen e tij/saj mbrenda këtyre fushave duke u bazuar në vlerësimin e nevojave të papunësuarit.

i. Teknikat për kërkim të punës

I papunësuari mund të shfrytëzoj metodat e mëposhtme për kërkim të vendit të lirë të punës:

1. Përmes konkurseve të SHPP, nëpërmjet vizitës në ZP, dhe portalit të APRK;
2. Portale pune nga ofruesit jopublik të shërbimeve të punësimit si: Kosova Job, Portal Pune, Duapune.com dhe faqet tjera të internetit si Telegrafi, etj.
3. Mediat masive si gazetat ditore, radio, dhe televizion
4. Panairet e punës (vetëm athere kur organizohen)
5. Rrjetëzimi
6. Rrjetet profesionale sociale si LinkedIn
7. Qasja e drejtpërdrejt në biznese/tek punëdhënësit

Qasja e drejtpërdrejt në biznese/tek punëdhënësit nënkupton kur i papunësuari këshillohet të aplikoj drejtpërdrejt tek punëdhënësi. I papunësuari duhet t’i hulumtoj kontaktet dhe emrat e bizneseve që janë aktive në fushat me interes për kandidatin (për shembull në një zonë të caktuar gjeografike, në një industri specifike), të dërgoj CV-nënë ato biznese të cilat janë me interes për të, dhe të thërras punëdhënësin pas një apo dy ditësh për të zbuluar nëse e ka pranuar aplikacionin e tij. (Për më shumë informacione mbi këtë teknikë shih pikën ‘kontaktimi i punëdhënësit’).

i. Zhvillimi i aftësive të rrjetizimit

Një përqindje e madhe e vendeve të punës plotësohen përmes rrjetëzimit. Klienti duhet të këshillohet që të krijoj një listë të gjithë atyre që i njeh (ish-punëdhënësit, profesorët, kolegët, miqtë, fqinjët, kontaktet sociale, familjarët, miqtë nga fakulteti,etj ) dhe t’i njoftoj se është në kërkim të punës, t’ju dërgoj nga një kopje të CV-së, dhe gjithashtu të kërkoj nga ata që ta bëjnë shpërndarjen e CV-së së tij. Klienti njëkohësisht duhet të këshillohet që të rrisë kontaktet personale dhe profesionale gjatë kësaj periudhe për të rritur mundësitë e gjetjes së punës.

ii. Zhvillimi i aftësive për aplikim në punë

Përgatitja e Biografisë/CV-së: Qëllimi i përgjithshëm i CV-së është të paraqes një përmbledhje të arsimimit, kualifikimeve, aftësive, dhe njohurive të punëkërkuesit gjatë aplikimit për punë. CV-ja përdoret si një biografi profesionale e kandidatit gjatë komunikimit me punëdhënësin potencial. CV-ja krijon përshtypjen e parë tek punëdhënësi duke pasqyruar nëse kadidati posedon aftësitë dhe njohuritë e duhura për të kryer një punë të caktuar. CV-ja mund të shkruhet në mënyrë kronologjike ose sipas funksionit kështuqë këshilltari/ja duhet të ia përshtasë formatin situatës së klientit.

1. CV-ja me përmbledhje kronologjike renditë historinë e punës dhe kualifikimet e kandidatit, duke filluar nga pozita dhe kualifikimi më i fundit. Kjo është forma më e zakonshme e CV-së. Punëdhënësit zakonisht preferojnë këtë lloj të CV-së për shkak se është më lehtë për të parë se çfarë pune kandidati ka kryer dhe kohëzgjatjen e çdo pozitës. Por kjo CV është e përshtatshme për punëkërkuesin i cili ka përvojë të gjërë të punës dhe nuk ka shkëputje ndërmjet angazhimeve të ndryshme. Një shembull i kësaj CV-je mund të printohet nga SIMP
2. CV-ja me përmbledhje funksionale është një dokument tjetër biografie në të cilin të dhënat profesionale organizohen sipas aftësive të kandidatit. Kjo CV është e përshtatshme për punëkërkuesin kur përvoja e tij e punës dhe arsimimi nuk përputhen plotësisht me kërkesat e punës, ose kur punëkërkuesi nuk ka përvojë pune të mjaftueshme. Kjo CV veçanërisht është e përshtatshme për ata që hyjnë në tregun e punës për herë të parë, kërkojnë të ndryshojnë karrierën ose ri-hyjnë në tregun e punës pas një mungese të gjatë. CV-ja sipas përmbledhjes funksionale paraqet dhe thekson kualifikimet, njohuritë dhe aftësitë e punëkërkuesit që kërkohet në konkurs. Përparësia e kësaj CV-je është se ia mundëson punëkërkuesit të demonstrojë saktësisht aftësitë që punëdhënësi kërkon. Një shembull i CV-së sipas përmbledhjës funksionale është paraqitur në shtojcën 2.

Si pjesë e shërbimeve kryesore e ndihmës në kërkim të punës, këshilltari/ja duhet t’i ofroj këshilla dhe udhëzime kanditatit në shkruarjen ose përshtatjën e CV-së dhe letër motivimit, dhe aplikimin për punë. Hulumtimi i punëdhënësit dhe pozitës së shpallur është e domosdoshme kur bëhet përshtatja e CV-së apo letrës së motivimit. Studimet tregojnë se punëdhënësi mesatarisht shpenzon rreth 45 sekonda në shqyrtimin fillestar të një CV-je para se të vendos nëse do të shikoj më shumë apo deri në fund CV-në e kandidatit. Në mënyrë që të rritet mundësia për të qenë i zgjedhur për shqyrtim të mëtejshëm, përshtatja ose hartimi i CV-së sipas nevojave të punëdhënësit është e domosdoshme. Sa më shumë punëkërkuesit ose këshilltarët kanë njohuri rreth biznesit, industrisë, dhe pozitës, aq më mirë do ta bëjnë përshtatjen e CV-së. Po ashtu duke përfshirë fjalët kyçe në CV të marra nga përshkrimi i punës rrisin mundësinë që punëdhënësi të bëhet më i interesuar në profilin e punëkërkuesit

Disa udhëzime për këshilltarin/en CV-ja duhet të jetë konciz i përmbledhur maksimum në dy-tre faqe. CV-ja nuk duhet të jetë e ngarkuar shumë. Titujt e punës duhet të theksohen me shkronja të theksuara. Informatat e kontaktit të punëkërkuesit dhe informacionet më të rëndësishme duhet të vendosen në krye të faqes së CV-së. Duhet të përfshihen të dyja - detyrat dhe arritjet - në pjesën e përvojës profesionale. Sa më shumë që është e mundur përgjegjësitë dhe arritjet të përcaktohen me numër (p.sh. numri i klientëve të shërbyer, apo numri i personelit ose shuma e buxhetit të menaxhuar etj.)

Përgatitja e letër Motivimi-t: Këshilltari/ja do të ndihmoj të papunësuarin në hartimin e letër motivimit për të prezantuar CV-ën tek punëdhënësi potencial. Letra motivuese duhet të theksoj interesimin e kandidatit duke shpjeguar arsyet pse është i përshtatshëm për atë vend pune. Përmbajtja dhe udhëzimet për këshilltarin/en në lidhje me letër motivuese janë paraqitur në tabelën më poshtë.

Tabela 2: Përmbajtja e letër motivimit dhe udhëzime për këshilltarin/en

Korniza	Përmbajtja	Udhëzime për këshilltarin/en
Hyrje	Thekson arsyen e shkrimit të letrës Titullin e pozitës ose vendin e i punës për të cilin punëkërkuesi apliko Burimin e informatës në lidhje me konkursin apo punëdhënësin	Bëje përshtatjen e letër motivimi-t sipas vendit të lirë të punës Letra duhet t’i drejtohet një individi të veçantë nëse është e mundur, ose t’i drejtohet biznesit Përdor gjuhë të thjeshtë, të drejtpërdrejt dhe pa gabime gramatikore. Gjatë letrës përdor shprehjen/ vetën e parë ‘Unë’ Sigurohu që letra është e nënshkruar
Përmbajtja e letrës	Shpjegon arsyet pse kandidati është i interesuar për të punuar në atë vend pune Paraqet kualifikimet e kandidatit (duke përfshirë arsimimin, përvojën e punës dhe aftësitë personale) Përshkruan arritjet që lidhen me pozitën e punës Referon lexuesin në CV-në e cila i është bashkangjitur letër motivimit
Mbyllje	Tregon gatishmërinë e punëkërkuesit për informata shtesë apo për intervistë Shpreh mirënjohjen për kohën dhe konsideratën

Kontaktimi i punëdhënësit: Punëkërkuesi mund të shfaq dëshirën të kontaktoj punëdhënësin për të aplikuar për një vend pune. Punëdhënësi mund të kontaktohet përmes e-mailit, telefonit apo personalisht.

Kontaktimi me letër ose e-mail: Kur i papunësuari e kontakton punëdhënësin përmes letrës ose emailit, ai duhet të theksoj: vendin e punës dhe aftësitë e tij për të kryer këtë punë (nëse kontakton drejpërdreht pa ndonjë konkurs pune atëherë duhet të përmenden llojet e punës që i papunësuari ka aftësi për të kryer); ku ka mësuar për punëdhënësin; përvojën dhe kualifikimet e tij; dëshirën për t’u takuar apo intervistuar; dhe, mënyrat si mund të kontaktohet nga punëdhënësi. Letra ose e-mail duhet të përfundoj me një shprehje falenderimi dhe të jetë e nënshkruar nga punëkërkuesi. Duhet të sigurohet që letra nuk ka gabime gramatikore dhe drejtshkrimore. Letra nuk duhet të jetë më shumë se një faqe e gjatë dhe duhet të lexohet lehtë. Një kopje e CV-së së punëkërkuesit duhet t’i bashkangjitet kësaj letre ose e-mailit.

Kontaktimi me telefon: Kur i papunësuari e kontakton punëdhënësin me telefon ai duhet të prezantoj veten, shkurtimisht të njoftoj për qëllimin e thirrjes, dhe të pyes për ndonjë vend të lirë pune ose ta paraqesë vetën për vendet e lira që mund të hapen në të ardhmen. Rekomandohet që thirrja të bëhet nga një ambient i qetë. I papunësuari duhet të flas në mënyrë të qartë, të dëgjoj me kujdes punëdhënësin, dhe të jetë i gatshëm të marrë shënime gjatë bisedës.

Kontaktimi personal i punëdhësit: Kur i papunësuari e kontakton punëdhënësin pa një takim të caktuar, punëkërkuesi duhet të jetë i përgatitur për çdo gjë – nga pamundësia e ardhjes në kontakt me punëdhënësin deri te intervista për një vend pune; nga një takim formal dhe të gjatë deri te një takim të rastësishëm apo të shkurtër. Disa detaje të takimit me punëdhënësin janë paraqitur më poshtë.

Përgatitja për intervistë pune: Më poshtë janë disa udhëzime që këshilltari/ja mund t’i ofroj të papunësuarit kur ai ka një takim të caktuar me punëdhënësin:

Para intervistës të lexoj me kujdes karakteristikat e vendit të punës dhe kërkesat nga konkursitë identifikoj karakteristikat dhe/ose përvojat që i demonstrojnë punëdhënësit se kandidati është personi i duhur për atë vend pune; të hulumtoj biznesin/punëdhënësin duke e shikuar faqen zyrtare të internetit të biznesit ose duke bërë kërkime tjera në internet dhe duke pyetur persona tjerë që janë dijeni për punëdhësin; të planifikoj parapraksisht kohëzgjatjen e udhëtimit për në vendin ku do të mbahet intervista që mos të vonohet në intervistë; të marr me vete një stilolaps, letër të zbrazët dhe një kopje të shpalljës së konkursit, CV-në dhe letër motivimin; dhe të ushtroj paraprakisht pyetjet e mundshme që mund të shfaqen gjatë intervistës. Pyetje të mundshme janë paraqitur në shtojcën 3.

Gjatë intervistës të vishet mirë; të flas me besim dhe me edukatë; të paraqitet i hapur dhe pozitiv; të përshëndes personin që do ta takoj dhe t’i drejtohet në emër (në qoftë se ia di emrin); gjatë takimit të mbaj kontaktin me sy; të deklaroj qëllimin e takimit; të jetë sa më i relaksuar që është e mundur; nëse dikush e ka referuar tek punëdhënësi në fjalë të përmend emrin e personit; të lejoj punëdhënësin të drejtoj takimin: për shembull, të lejoj atë të bëj pyetje; të falenderoj personin me të cilin është takuar dhe të sigurohet se si do të informohet nëse e ka kaluar me sukses intërvistën etj. Gjatë intervistës është e rëndësishme që punëkërkuesi të flas pozitivisht për veten e tij duke theksuar përvojën, aftësitë dhe shkathtësitë. Edhe përvojat negative mund të jenë një mundësi për të shpjeguar se si situatat e vështira janë trajtuar, tejkaluar, dhe për të treguar aftësitë e zgjidhjes së problemeve.

Gjatë takimit me punëdhënesin kur i papunësuari takohet pa ndonjë konkurs pune, nëse punëdhënësi e njofton atë se nuk ka të hapur ndonjë vend të punës, atëherë ai duhet të pyes nëse mund të plotësoj ndonjë aplikacion apo të lë CV-në për vendet e lira që mund të hapen në të ardhmen. Për më tepër se çka duhet dhe çka nuk duhet të bëj i papunësuari kur takohet me punëdhënësin janë të shënuara në tabelën më poshtë

Tabela 3:Çka duhet dhe çka nuk duhet të bëj i papunësuari kur takohet me punëdhënësin

Çka duhet të bëj i papunësuari	Çka nuk duhet të bëj i papunësuari
Të jetë i ndershëm dhe i sjellshëm Të prezantoj qëllimin e tij në mënyrë të qartë Të jetë i qartë gjatë bisedës Të prezantoj veten në mënyrë pozitive	Të mundohet të bëj punëdhënësin të ndihet keq për të Të flas për veten në mënyrë negative Të diskutoj problemet personale Të thotë ndonjë gjë negative për ish-punëdhënësin

Një tjetër funksion thelbësor i një këshilltari/eje është që të siguroj informata të tregut të punës për të papunësuarin dhe punëkërkuesin e regjistruar. Përmes këtij shërbimi i papunësuari mëson në lidhje me trendet lokale, rajonale dhe kombëtare të tregut të punës, gjendjen e punësimit në këto lokalitete dhe karakteristikat e kërkesës për punë, cilat vende pune më së shumti kërkohen dhe kualifikimet e nevojshme për aplikim, dhe kushtet e përgjithshme të punës. Është pikërisht ky grup i klientëve që duhet t’i ofrohet ky shërbim meqenëse janë të arsimuar më mirë dhe janë të aftë për të absorbuar dhe përdorur këto informacione.

Ky funksion kryhet drejpërdrejt nga këshilltari nën mbështetjen e njësisë së analizës të tregut të punës në kuadër të APRK/MPMS-së. Edhe pse njësia e analizës së tregut të punës në kuadër të APRK/MPMS përgatit informacionet e rregullta të tregut të punës, analizat dhe raportet për tregun e punës,—këshilltari/ja është përgjegjës ta dijë se çfarë është duke ndodhur në tregjet lokale apo rajonale; cilët sektorë janë në rritje apo në rënie; cilat janë segmentet kryesore të zinxhirit të vlerës (value chain) apo segmentet kryesore të aktiviteteve ekonomike duke filluar prej furnizuesit/ofruesit, ndërmjetësuesit, e deri te pranuesi/klienti i një shërbimi/produkti; cilat janë bizneset kryesore në këtë sektor; çfarë teknologjije përdoret gjatë prodhimit; cilat janë pozitat kyçe të kërkuara nga sektorët në rritje; cilat janë aftësitë që kërkohen në këta sektorë; çfarë janë kushtet e përgjithshme të punës etj.

Ndërsa, sa i përket ofertës së punës, këshilltari/ja është përgjegjës ta dij se cilat janë drejtimet që ofrohen nga arsimi i mesëm dhe i lartë; cilat janë trajnimet që ofrohen; cilat janë aftësitë që fitohen nga ofruesit e arsimit dhe trajnimeve; cilat janë mangësitë e aftësive midis atyre që kërkohen nga punëdhënësi dhe ato aftësi që posedon punëkërkuesi; si mund të plotësohen këto mangësi.

Ka burime të shumta informacioni lidhur me tregun e punës që këshilltari/ja duhet t’i rishikoj për t’i ofruar punëkërkuesit informacion të saktë dhe të përditësuar. Disa shembuj janë dhënë në vijim.

Tabela 4: Burimet e të dhënave të tregut të punës

Organizata	Burimet e të dhënave
APRK/MPMS	Raporti vjetor “Puna dhe Punësimi"
APRK/MPMS	Raporti vjetor “Puna dhe Punësimi"
ASK	Rezultatet nga anketa e fuqisë punëtore, rezultatet nga regjistrimi i popullsisë
MASHT	Të dhënat lidhur me arsim (drejtimet, lëndët, numri i studentëve, të diplomuarit)
MTI	Të dhënat mbi bizneset e reja dhe ato egzistuesë
Ofruesit e trajnimeve	Të dhënat mbi trajnimet e ofruara, numrin e të diplomuarve, lëndët/aftësitë e mësuara etj